Międzynarodowe sprawy spadkowe

Coraz częściej mamy do czynienia w praktyce ze sprawami spadkowymi, w których występuje element transgraniczny, czyli spadkodawca bądź spadkobiercy mają miejsce zamieszkania w różnych państwach, bądź też majątek wchodzący w skład spadku znajduje się za granicą. W tego typu sprawach pojawiają się pytania:

▪️ Przed jakim sądem będzie toczyło się postępowanie?
▪️ Jakie prawo należy stosować – polskie czy obce?
▪️ W jaki sposób nabyć spadek, który znajduje się za granicą?
▪️ Czy ma znaczenie, gdzie mieszkają spadkobiercy i jakie mają obywatelstwo?

W pierwszej kolejności sięgamy do unijnego rozporządzenia w sprawie dziedziczenia (rozporządzenie (UE) nr 650/2012), które obowiązuje od 17 sierpnia 2015 roku i powstało właśnie po to, aby ułatwić planowanie i przeprowadzanie transgranicznych spraw spadkowych.

Rozporządzenie reguluje przede wszystkim zasady jurysdykcji w sprawach spadkowych, czyli zasady, według których ustala się, sądy którego państwa są właściwe do załatwienia danej sprawy spadkowej. Ponadto określa prawo właściwe - odpowiada na pytanie, prawo którego państwa należy stosować w danej sprawie.

Co istotne, rozporządzenie nie ustala jednolitych zasad, na jakich odbywa się dziedziczenie. To, kto jest spadkobiercą, jaki udział w spadku mu przysługuje i jakie czynności powinien podjąć, żeby nabyć spadek, jest uregulowane w prawie krajowym poszczególnych państw. Dlatego w dalszej kolejności analizujemy przepisy dotyczące dziedziczenia, jakie obowiązują państwie, którego prawo jest właściwe zgodnie z rozporządzeniem.

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia

Czym jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?
Kto i kiedy może zawrzeć taką umowę?

Umowę o zrzeczenie się dziedziczenia może zawrzeć przyszły spadkodawca z osobą, która wchodzi w krąg jego spadkobierców ustawowych. Wskutek umowy spadkobierca nie będzie dziedziczył po spadkodawcy i nie będzie mu przysługiwało prawo do zachowku. Co więcej, od dziedziczenia będą wyłączeni także wszyscy zstępni spadkobiercy, który zrzekł się spadku – chyba że umowa przewiduje inaczej.

Przez zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia można jeszcze za życia spadkodawcy zmodyfikować krąg jego ustawowych spadkobierców, poprzez całkowite wykluczenie jednego lub nawet kilku z nich.
Warto wiedzieć, że umowa taka musi koniecznie być zawarta przed notariuszem – w przeciwnym wypadku będzie nieważna. Umowy nie zastąpi też jednostronne oświadczenie woli, czy to zrzekającego się, czy to spadkodawcy.

Jeśli strony umowy rozmyślą się, mogą – również przed notariuszem – uchylić zrzeczenie się dziedziczenia. Nie będzie to natomiast możliwe już po śmierci spadkodawcy.

W zależności od skutku, jaki przyszły spadkodawca chce osiągnąć, umowa o zrzeczenie się dziedziczenia może się okazać rozwiązaniem bardziej efektywnym niż testament. W naszej praktyce doradzamy zastosowanie różnych instrumentów prawnych dotyczących dziedziczenia, wybierając te najkorzystniejsze w danej sytuacji. Nierzadko okazuje się, że najlepszy efekt jest możliwy do osiągnięcia dzięki zastosowaniu łącznie więcej niż jednego z nich.

Co zrobić, gdy nie chcesz dziedziczyć?

Spadkobiercy mają prawo zdecydować o tym, czy chcą dziedziczyć czy nie – dotyczy to zarówno spadkobierców ustawowych, jak i testamentowych. Jest to niezwykle istotne z tego względu, że nierzadko zmarły nie pozostawia po sobie znacznego majątku, za to w skład spadku wchodzą długi, które również podlegają dziedziczeniu.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że na podjęcie takiej decyzji mają jedynie ograniczony czas, który wynosi 6 miesięcy od dowiedzenia się o powołaniu do dziedziczenia. W tym terminie spadkobierca może zdecydować – według swojego wyboru, że:
- przyjmuje spadek wprost,
- przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza,
- odrzuca spadek.

Jeśli spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia w terminie 6 miesięcy, automatycznie nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza i traci możliwość odrzucenia spadku.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku, aby było skuteczne, musi spełniać szczególne wymogi co do formy – musi być złożone przed sądem lub przed notariuszem. Jeśli natomiast w krąg spadkobierców wchodzi małoletnie dziecko, jego rodzice muszą pamiętać o tym, żeby uzyskać zgodę sądu rodzinnego na odrzucenie spadku w imieniu dziecka i dopiero po uzyskaniu tej zgody złożyć oświadczenie przed sądem lub notariuszem.

Spadkobierca zamierzający odrzucić spadek musi więc zachować dużą czujność i starannie zaplanować podejmowane czynności, uważając, by nie przekroczyć ustawowego terminu. W skomplikowanych przypadkach, w których pojawiają się np. kwestie transgraniczne, warto, by nad całym procesem czuwał profesjonalista – tak aby mieć pewność, że podejmowane kroki rzeczywiście zabezpieczą przed dziedziczeniem długów spadkowych.

W celu uzyskania odpowiedzi na pytania zachęcamy do kontaktu z nami — udzielimy profesjonalnej porady w sprawie dziedziczenia.