Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci

Zgodnie z prawem bankowym każdy posiadacz rachunku bankowego, w tym terminowej lokaty oszczędnościowej, może polecić bankowi, by ten – po śmierci posiadacza rachunku – wypłacił środki zgromadzone na rachunku wskazanym osobom. Jest to dyspozycja wkładem na wypadek śmierci.

Krąg osób, które mogą być beneficjentami dyspozycji, jest ograniczony. Środki pieniężne mogą w ten sposób otrzymać jedynie małżonek, wstępni, zstępni i rodzeństwo zmarłego.

Co istotne, środki pieniężne otrzymane w ten sposób nie należą do spadku, a więc nie podlegają dziedziczeniu na takich zasadach, jak pozostały majątek zmarłego. Są wypłacane wskazanej osobie lub osobom (beneficjentom) niezależnie od tego, czy są oni spadkobiercami i czy zostało już przeprowadzone postępowanie spadkowe.

Warto także pamiętać, że dopóki posiadacz rachunku bankowego żyje, dopóty beneficjentom nie przysługują żadne roszczenia w związku z ustanowieniem dyspozycji. Posiadacz rachunku bankowego może swobodnie dysponować zgromadzonymi przez siebie środkami, jak również odwoływać i zmieniać dyspozycje.

Ustawa określa maksymalną kwotę, na którą może opiewać dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, a w przypadku gdy ustanowiono ich więcej niż jedną – jest to maksymalna kwota dla sumy wszystkich dyspozycji. Kwota wypłaty nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.

W lutym 2023 roku średnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 7 065,56 zł, co oznacza, że aktualnie maksymalna kwota dyspozycji wynosi 141 311,20 zł.

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego

Pełnomocnictwa do korzystania z konta bankowego udziela posiadacz tego konta i może go udzielić dowolnej osobie – także niespokrewnionej. Pełnomocnik zazwyczaj jest uprawniony do wykonywania przelewów, jak również do wpłacania i wypłacania gotówki.

Może te czynności wykonywać aż do momentu, w którym wygaśnie pełnomocnictwo, co może nastąpić gdy:
➡️ upłynie termin, na który udzielono pełnomocnictwa – jeśli pełnomocnictwo było terminowe,
➡️ zostanie odwołane przez mocodawcę, czyli posiadacza rachunku bankowego,
➡️ posiadacz rachunku bankowego umrze.

Oznacza to, że pełnomocnik nie jest upoważniony do dokonywania jakichkolwiek wypłat z rachunku bankowego po śmierci posiadacza tego rachunku. Środki zgromadzone w banku, o ile nie są przedmiotem dyspozycji na wypadek śmierci, trafią do masy spadkowej i przypadną spadkobiercom.

W naszej praktyce niejednokrotnie spotkaliśmy się z sytuacjami, gdy osoby posiadające pełnomocnictwo do rachunku bankowego nadużyły tego uprawnienia, działając wbrew woli posiadacza rachunku bankowego i na szkodę jego lub przyszłych spadkobierców, wypłacając środki zgromadzone na koncie na kilka dni lub nawet na kilka godzin przed śmiercią swojego mocodawcy, pogrążonego w chorobie.

Działanie takie może wypełniać znamiona przestępstwa przywłaszczenia z art. 284 § 2 kodeksu karnego, za które grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Należy pamiętać, że osoba posiadająca upoważnienie do dokonywania wypłat środków z konta bankowego nie staje się przez to właścicielem tych środków i nie może nimi dysponować w sposób swobodny, wbrew woli posiadacza rachunku.

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie spadkowej, skontaktuj się z nami.