Dziedziczenie a majątkowa wspólność małżeńska

Czy wiesz, że co do zasady przedmioty nabyte w drodze dziedziczenia nie wchodzą do majątku wspólnego małżonków? Innymi słowy, jeśli jeden z małżonków zostanie spadkobiercą, spadek trafi wyłącznie do jego majątku osobistego, a współmałżonek nie będzie miał praw do spadku.

Co ciekawe, jest tak niezależnie od tego, czy małżonkowie pozostają w ustroju wspólności ustawowej, czy zawarli umowę majątkową małżeńską, czyli tak zwaną intercyzę. Choć istnieje możliwość modyfikacji ustroju wspólności majątkowej poprzez jej rozszerzenie, to jednak niedopuszczalne jest rozszerzenie wspólności majątkowej na przedmioty nabyte przez dziedziczenie. Taka umowa byłaby nieważna.

Od zasady, że spadek nie przypada obu małżonkom, są jednak wyjątki.

Po pierwsze, spadkodawca może w testamencie postanowić, że spadek ma trafić do obojga małżonków – do ich majątku wspólnego.

Po drugie, inne zasady dziedziczenia dotyczą tak zwanych przedmiotów zwykłego urządzenia domowego. Kwestia, co może zostać uznane za taki przedmiot, jest bardzo indywidualna i zależy m.in. od statusu majątkowego małżonków. Można przyjąć, że zazwyczaj będą to sprzęty takie jak np. lodówka czy telewizor. Jeśli takie przedmioty zostaną nabyte w drodze dziedziczenia przez jednego z małżonków, a służą do użytku obojga małżonków, to wejdą do ich majątku wspólnego. Jedynie wówczas, gdy spadkodawca postanowi, że przedmioty te mają przypaść wyłącznie jego spadkobiercy, a nie także jego współmałżonkowi, trafią one do majątku osobistego spadkobiercy.

Sporządzając testament warto mieć na uwadze między innymi te podstawowe zasady, tak by spadek trafił zgodnie z wolą spadkodawcy – bądź to do majątku osobistego jego spadkobiercy, bądź do majątku wspólnego spadkobiercy i jego współmałżonka.

Czy wiesz, że separacja wpływa na dziedziczenie?

Jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu, w pierwszej kolejności do dziedziczenia są powołane jego dzieci oraz małżonek. Małżonek jest przy tym szczególnie uprzywilejowany, ponieważ – niezależnie od liczby dzieci – jego udział nie może być niższy niż ¼ spadku. Jeśli natomiast spadkodawca nie miał dzieci, małżonek dziedziczy wspólnie z rodzicami lub rodzeństwem spadkodawcy i wówczas ma zagwarantowany jeszcze wyższy udział w spadku, bo aż ½.

Dość częstą praktyką jest także obejmowanie – poprzez różnego rodzaju czynności prawne – całego spadku przez małżonka spadkodawcy, a dopiero po śmierci drugiego z małżonków – podział majątku spadkowego pomiędzy dzieci lub dalszych krewnych.

To wszystko świadczy o bardzo znaczącej pozycji małżonka w prawie spadkowym. Pozycja ta przestaje jednak być aktualna, jeśli małżonkowie rozwiodą się. Dla byłego małżonka nie jest już przewidziane miejsce w gronie ustawowych spadkobierców.

Co istotne, nie zawsze musi dojść do rozwodu, żeby małżonek nic nie odziedziczył. Małżonek nie będzie dziedziczył także wówczas, gdy w chwili śmierci spadkodawcy małżonkowie byli w separacji – przy czym chodzi tutaj o prawną separację, wynikającą z orzeczenia sądu, a nie tylko separację faktyczną, gdy małżonkowie co prawda żyją osobno, ale nie podjęli oficjalnych kroków prawnych, żeby taki stan potwierdzić.

W prawie spadkowym przewidziane są jeszcze dwie szczególne sytuacje, w których małżonek może zostać wyłączony od dziedziczenia:
- gdy spadkodawca za życia wniósł pozew o rozwód z winy drugiego małżonka, ale sprawa jeszcze się nie zakończyła – w takim przypadku małżonek będzie wyłączony od dziedziczenia, jeśli rzeczywiście ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego,
- gdy spadkodawca za życia złożył wniosek o separację z winy drugiego małżonka – a wniosek taki nie został jeszcze rozpoznany, ale był uzasadniony.

Jednak w tych dwóch przypadkach – w przeciwieństwie do sytuacji, gdy została orzeczona separacja — wykluczenie małżonka nie zadziała automatycznie. Będzie wymagało aktywnej postawy pozostałych spadkobierców i niezwłocznego podjęcia działań we właściwym trybie przed sądem.

Zapewniamy kompleksową obsługę w sprawach spadkowych. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać profesjonalne wsparcie.